Το Παράδοξο του Δολαρίου: Γιατί το Παγκόσμιο Χρήμα Εξαρτάται από το Αμερικανικό Έλλειμμα

Τι κρύβεται πίσω από το φαινόμενο των εμπορικών ελλειμμάτων

Οι πρόσφατες εξελίξεις στο παγκόσμιο εμπόριο αναδεικνύουν ορισμένες από τις πιο δομικές αδυναμίες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας μας. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το πώς αλληλεπιδρούν τα εμπορικά ελλείμματα, τα συναλλαγματικά αποθέματα και η γεωπολιτική επιρροή. Στο άρθρο αυτό αναλύουμε γιατί τα εμπορικά ελλείμματα συχνά παρεξηγούνται, ποιος είναι ο ρόλος του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και γιατί το σημερινό σύστημα βρίσκεται σε μια διαρκώς επιδεινούμενη ανισορροπία.

Εμπορικά ελλείμματα – περισσότερα από έναν αριθμό

Ένα εμπορικό έλλειμμα εμφανίζεται όταν μια χώρα εισάγει περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες από όσα εξάγει. Βραχυπρόθεσμα, αυτό μπορεί να μην είναι πρόβλημα. Μπορεί ακόμα και να δείχνει μια ισχυρή εσωτερική κατανάλωση. Το ζήτημα προκύπτει όταν το έλλειμμα είναι επίμονο και οφείλεται κυρίως σε υπερκατανάλωση ή κακή κατανομή επενδύσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ινδία, που παρουσιάζει εμπορικά ελλείμματα επί δεκαετίες, αλλά αξιοποιεί τα κεφάλαια αυτά σε παραγωγικές επενδύσεις, υποδομές και τεχνολογική ανάπτυξη. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, το εμπορικό έλλειμμα έχει περισσότερο καταναλωτικό χαρακτήρα και αποδυναμώνει τη μακροχρόνια ανταγωνιστικότητα.

Το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – πλεονέκτημα ή παγίδα;

Από τη δεκαετία του ’70, μετά την κατάργηση του κανόνα του χρυσού, το δολάριο απέκτησε έναν μοναδικό ρόλο στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ο λόγος;

• Νόμισμα Τιμολόγησης: Οι περισσότερες διεθνείς εμπορικές συμφωνίες τιμολογούνται σε δολάρια, ακόμα και μεταξύ χωρών που δεν έχουν άμεση σύνδεση με τις ΗΠΑ.
• Χρηματοδότηση: Πολλές εταιρείες δανείζονται ή δανείζουν σε δολάρια, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους τοποθεσία.
• Αποθεματικό Νόμισμα: Οι κεντρικές τράπεζες κρατούν σημαντικά αποθέματα σε δολάρια, κυρίως σε αμερικανικά ομόλογα.
• Ανταλλαγή Νομισμάτων: Περίπου το 90% των συναλλαγών στη διεθνή αγορά συναλλάγματος περιλαμβάνουν το δολάριο.

Αυτό το καθεστώς προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στις ΗΠΑ, αλλά καθιστά και την παγκόσμια οικονομία εξαρτημένη από τις εξελίξεις στο αμερικανικό νομισματικό σύστημα.

Γιατί ο κόσμος χρειάζεται διαρκώς περισσότερα δολάρια

Μια εύλογη ερώτηση είναι: «Αφού υπάρχουν ήδη τόσα πολλά δολάρια, γιατί ο κόσμος χρειάζεται ακόμη περισσότερα;»

Η απάντηση έγκειται στη φύση του σημερινού χρηματοοικονομικού συστήματος. Το σύστημα είναι δομημένο πάνω στο χρέος. Δηλαδή, για να λειτουργεί, χρειάζεται συνεχώς νέα νομισματική επέκταση. Οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις δεν δανείζονται μόνο το κεφάλαιο, αλλά πρέπει να πληρώσουν και τους τόκους, κάτι που απαιτεί την ύπαρξη ακόμη περισσότερου χρήματος.

Αυτό το φαινόμενο το είδαμε καθαρά το 2020, όταν η πανδημία προκάλεσε κρίση ρευστότητας σε δολάρια. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) αναγκάστηκε να τυπώσει τρισεκατομμύρια και να ενεργοποιήσει γραμμές swap με άλλες κεντρικές τράπεζες για να στηρίξει τις διεθνείς αγορές.

Η εξάρτηση του πλανήτη από το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα

Εφόσον ο υπόλοιπος κόσμος χρειάζεται δολάρια για συναλλαγές, δανεισμό και αποθεματικά, από πού προέρχονται όλα αυτά τα δολάρια;

Η βασική πηγή είναι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εισάγουν κάθε χρόνο αγαθά αξίας 500 δισ. έως και 1 τρισ. δολαρίων περισσότερο από ό,τι εξάγουν. Τα δολάρια που φεύγουν έτσι από την αμερικανική οικονομία διοχετεύονται στον υπόλοιπο κόσμο και χρηματοδοτούν τη διεθνή ζήτηση για το νόμισμα.

Το παράδοξο εδώ είναι ότι η παγκόσμια θέση του δολαρίου ενισχύει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, και ταυτόχρονα το έλλειμμα αυτό είναι απαραίτητο για να διατηρηθεί η παγκόσμια θέση του δολαρίου.

Ποιος πραγματικά ελέγχει το παιχνίδι

Μπορεί οι χώρες εκτός ΗΠΑ να έχουν χρέος σε δολάρια, αλλά έχουν επίσης και τεράστια αποθέματα σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία, μετοχές, ομόλογα, ακίνητα, συμμετοχές. Οι ξένοι επενδυτές κατέχουν πάνω από 60 τρισεκατομμύρια δολάρια σε τέτοια περιουσιακά στοιχεία.

Αυτό σημαίνει ότι σε μια κρίση, μπορούν να ρευστοποιήσουν τα περιουσιακά αυτά στοιχεία για να αποκτήσουν δολάρια, κάτι που μπορεί να επηρεάσει άμεσα τις αμερικανικές αγορές. Έτσι, ο «έλεγχος» δεν είναι απόλυτα στα χέρια των ΗΠΑ. Η παγκόσμια οικονομική αλληλεξάρτηση καθιστά οποιαδήποτε ανισορροπία ένα πρόβλημα για όλους.

Συμπέρασμα: Ένα εύθραυστο σύστημα με παγκόσμιες συνέπειες

Το υφιστάμενο σύστημα είναι μια λεπτή ισορροπία: ο κόσμος χρειάζεται συνεχώς δολάρια, αλλά αυτή η ανάγκη καθιστά αναγκαία την ύπαρξη εμπορικών ελλειμμάτων στις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα είναι μια μόνιμη στρέβλωση που ενισχύει την εισαγωγική εξάρτηση των ΗΠΑ και ταυτόχρονα τροφοδοτεί τη ρευστότητα του παγκόσμιου συστήματος.

Όσο το παγκόσμιο σύστημα συνεχίζει να έχει εμπιστοσύνη στο δολάριο και στα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία, η ισορροπία διατηρείται. Αλλά οποιαδήποτε σοβαρή διαταραχή μπορεί να προκαλέσει ντόμινο και να κλονίσει το θεμέλιο της παγκόσμιας οικονομίας.

Γιάννης Λαμπρίδης – Money Expert & Financial Coach

Λίγα λόγια για την Value Invest (https:/value-invest.gr/)

Το όραμα μας είναι να εμπνεύσουμε κόσμο, μικρούς και μεγάλους, να διαχειρίζονται τα χρήματά τους, μόνοι τους, πιο έξυπνα και πιο αποτελεσματικά.

Ανεξάρτητα με το επενδυτικό προφίλ του καθενός, συντηρητικό ή πιο επιθετικό, τα χαρτοφυλάκια της Value Invest προσφέρουν έμπνευση και νέες προοπτικές.

Στόχος μας είναι οι λιγότερο έμπειροι επενδυτές να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και επιτυχημένοι στο χρηματιστήριο. Καθώς επίσης οι Traders που διαθέτουν περιοριμένο χρόνο για το χρηματιστήριο να πετύχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα με το να λαμβάνουν σύντομα και συνοπτικά μηνύματα με αναλύσεις, νέα και επενδυτικές ιδέες.

Τα χαρτοφυλάκια της Value Invest πετυχαίνουν θετική απόδοση ανεξάρτητα από την κατάσταση που βρίσκεται η αγορά (ανοδική, στάσιμη ή πτωτική) και ταυτόχρονα διαφοροποιούνται σημαντικά από τη συνολική αγορά με εύστοχες αναλύσεις.

Κι όλα αυτά με την υπογραφή του Money Expert-Trader, Γιάννη Λαμπρίδη.